De wereld van de mode wordt vooral geassocieerd met Parijs. Weinig mensen weten dat Łódź, een stad in Midden-Polen die vanaf het begin verbonden is geweest met de textielindustrie, een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van de mode in de 20e eeuw. Geloof je het niet? Wij nodigen u uit voor de tentoonstelling HELENA BOHLE -SZACKA. DIFFUSIE, dat tot 20 maart 2022 te zien is in het Centraal Textielmuseum in Łódź, samengesteld door Marcin Różyc (curator).

Slechts één verhaal over Helena vertellen is gewoon niet genoeg – een kunstenaar, modeontwerper, filantroop en een van de belangrijkste figuren in de naoorlogse Poolse kunstscène. Władysław Strzemiński, die haar leraar en mentor was aan de Academie voor Schone Kunsten in Łódź, van wie zij zijn fascinatie voor avant-gardistische kunst en het vermogen om die te combineren met mode en toegepast design overnam. bracht haar zijn fascinatie voor avant-garde kunst over en de vaardigheid om deze te combineren met mode en toegepast design.

Als artistiek directeur van het modehuis LEDA in Warschau promootte zij broeken voor vrouwen en in 1964 ontwierp zij een van de eerste collecties voor jongeren, wat een noviteit op wereldschaal was, aangezien tot dan toe alleen mode voor kinderen of volwassenen werd aangeboden.

Kort daarna creëerde ze een neoplastische collectie geïnspireerd op de abstracte schilderijen van Piet Mondriaan. In 1965 presenteerde Yves Saint Laurent soortgelijke ontwerpen in Parijs. Helena Bohle-Szacka heeft de Franse ontwerper echter niet gekopieerd. Volgens de curator van de tentoonstelling is de aanwezigheid van Mondriaan-vierkanten in haar collectie het resultaat van Strzemiński’s persoonlijke kennismaking met Mondriaan.

Samen met de beeldhouwster Katarzyna Kobro had Strzemiński in 1931 het Kunstmuseum in Łódź opgericht, het eerste museum voor moderne kunst in Europa. De daar verzamelde werken waren hoogstwaarschijnlijk de inspiratie voor haar neoplastische ontwerpen. Ja, die werken, niet de YSL-ontwerpen.

De eerste ontwerpster die Mondraian’s neoplasticisme naar de modewereld bracht was overigens een andere dame uit Lódź, Leokadia Prusak (Lola Prussac), die bijdroeg aan het commerciële succes van de  Hermès door er in 1929 de eerste collectie voor vrouwen voor te ontwerpen. Zij was degene die in de jaren dertig de bekende vierkanten en rechthoeken op de Hermès-tassen plaatste.

Dankzij haar liefde voor abstracte kunst slaagde Bohle-Szacka erin het socialistisch realisme te vermijden, een op ideologie gebaseerde trend die destijds in Polen werd gepromoot. Haar ontwerpen waren modern en kosmopolitisch. Ze was de eerste ontwerpster van achter het IJzeren Gordijn, van wie collecties in 1965 in West-Berlijn werden gepresenteerd.

Zij maakte ook grafieken, hield zich bezig met modetheorie, is de auteur van uitstekende grafische logo’s voor Poolse bedrijven, en een gerespecteerd journaliste.

Ze is geboren in 1927 in Białystok. Haar vader was een Duitser van oorsprong, een Pool uit vrije wil, die afstand deed van het Duitse staatsburgerschap en het Poolse staatsburgerschap aannam nadat Hitler aan de macht was gekomen. Haar moeder was een Poolse van Joodse afkomst.

Helena bracht een deel van de oorlog door als gevangene in het kamp Rvensbrück en beleefde de nachtmerrie van de dodenmars. Zij begon echter pas tegen het einde van haar leven over haar oorlogservaringen te praten.

In 1968 verhuisde zij met haar man naar Berlijn, waar zij haar artistieke loopbaan voortzette en modetheorie doceerde. Ze heeft de banden met Polen nooit verbroken. In de jaren zeventig en tachtig organiseerde zij in Duitsland tentoonstellingen voor “verboden” Poolse kunstenaars. Zij was ook sociaal actief – in het kader van projecten gericht op de dialoog met jongere generaties deelde zij haar oorlogservaringen en de pijnlijk verworven kennis dat militaire conflicten, nationalisme en de stigmatisering van anders-zijn altijd leiden tot menselijke tragedies.

Naast de ontwerpen van Bohle-Szacka, toont de tentoonstelling in de Academie voor Schone Kunsten in Łódź ook de werken van hedendaagse kunstenaars  die zich door haar werk hebben laten inspireren.

Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van design, de geschiedenis van mode en de geschiedenis van de 20e eeuw, want het lot van Helena Bohle-Szacká werd er sterk door getekend.

De tentoonstelling is mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van de stad Łódź en de Stichting Herinnering, Verantwoordelijkheid en Toekomst (Stiftung Erinnerung, Verantwortung, Zukunft)