Wystawa Marii Pinińskiej – Bereś w Kunstmuseum, Den Haag (8.03 – 17.08.2025)
Od 8 marca 2025 w Kunstmuseum w Hadze można oglądać prace polskiej artystki, Marii Pinińskiej – Bereś (1931 – 1999). Trudno o lepszy termin na otwarcie tej wystawy niż obchodzony właśnie tego dnia Międzynarodowy Dzień Kobiet. Pinińska – Bereś zapisała się bowiem w dziejach sztuki dwudziestego wieku jako pionierka feminizmu, artystka głęboko zaangażowana w kwestie takie jak miejsce kobiety w społeczeństwie, rola artystek w świecie sztuki, kobieca erotyka i relacje z naturą. Z pewnością wyprzedzała swoje czasy, a z uwagi na działalność w obszarze sztuki performatywnej, często jest porównywana do Mariny Abramović.
Droga artystyczna
Urodziła się w Poznaniu, ale życie artystyczne związała z Krakowem, gdzie w 1956 roku ukończyła rzeźbiarstwo, pod kierunkiem jednego z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy modernistycznych, Xawerego Dunikowskiego. Na początku lat 60-tych artystka zrezygnowała z materiałów rzeźbiarskich, tradycyjnie uważanych za szlachetne – kamienia, betonu, metalu, drewna czy gliny. Zastąpiła je pikowanymi tkaninami, poduszkami, kocami, gąbką, watą i papier-mâché. Z tych niekonwencjonalnych, miękkich materiałów tworzyła obiekty nawiązujące formą do życia codziennego, które krytycy często określają jako “udomowione”. Komentowały one status kobiety w patriarchacie, rolę kobiet artystek w świecie sztuki i stanowiły mocny kobiecy przekaz artystyczny tamtego czasu. Poza tym, tworzone przez nią obiekty były lekkie, można więc je było swobodnie i samodzielnie przenosić, wzmacniając tym poczucie sprawczości i artystycznej niezależności. Moje rzeźby były ręcznie szyte, wypychane, modelowane i pokrywane kolorem. Spełniam postulat, abym sama mogła swoje rzeźby nosić. Przy wcześniejszych pracach odlewanych w betonie musiałam przy transportach zawsze liczyć na męską pomoc. W tym samym czasie na swój kolor rozpoznawczy wybrała różowy. Nieprzypadkowo, róż jest przecież w naszej kulturze wizualnej silnie kojarzony z kobiecością.
Na rynku sztuki
Prace Pinińskie j- Bereś pojawiają się co jakiś czas na aukcjach sztuki, głównie w Polsce, gdzie szybko znajdują nabywców, mimo, że licytowane ceny konsekwentnie rosną. W 2020 roku jedną z jej instalacji, zatytułowaną Gotowalnia Ledy sprzedano za rekordową kwotę ponad 45.000 Euro.
Wystawa w Hadze
Wystawa w Hadze prezentuje blisko 50 obiektów. Są wśród nich rzeźby, instalacje, rekwizyty związane z twórczością performatywną, materiały filmowe i zdjęciowe z performansów. Zobaczyć można serie prac takie jak Rotundy (1960-63), Gorsety (1965-67), lekkie, wykonane z drewnianej lub papierowej pulpy, czy słynne Psychomebelki (1968-75) o biomorficznych kształtach, odwołujące się do męskiej, kobiecej i androgenicznej seksualności.
Jest to pierwsza monograficzna wystawa Marii Pinińskiej – Bereś w Holandii, choć niektóre jej prace były już prezentowane w 1979 roku w ramach zbiorowej wystawy Feminist Art International, również w Kunstmuseum. Tegoroczną wystawę można oglądać do 17 sierpnia 2025.
Monika Gimblett
