Świat mody kojarzy się przede wszystkim z Paryżem. Mało kto wie, że Łodź, miasto w centralnej Polsce, związane od swoich początków z przemysłem włókienniczym, ma znaczący wkład w rozwój mody 20 wieku. Nie wierzycie? Zapraszamy na wystawę HELENA BOHLE -SZACKA. PRZENIKANIE, którą do 20 marca 2022 można oglądać w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, a której kuratorem jest Marcin Różyc. 

Bohaterka wystawy to osoba, o której trudno opowiedzieć tylko jedną historię – artystka, projektantka mody, filantropka, jedna z najważniejszych postaci w sztuce powojennej Polski. Na łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych była studentką Władysława Strzemińskiego, od którego przejęła fascynację sztuką awangardową i umiejętność łączenia jej z modą i wzornictwem użytkowym. Będąc dyrektorką artystyczną warszawskiego domu mody LEDA, lansowała spodnie dla kobiet, a w 1964 roku zaprojektowała jedną z pierwszych kolekcji młodzieżowych, co było nowością w skali światowej, Przedtem proponowano bowiem jedynie modę dla dzieci lub dla dorosłych.  Wówczas powstaje też neoplastyczna kolekcja inspirowana abstrakcyjnym malarstwem Pieta Mondriana. W tym samym czasie, w roku 1965 podobne projekty prezentuje w Paryżu Yves Saint Laurent. Helena Bohle-Szacka nie kopiuje jednak francuskiego projektanta. Zdaniem kuratora wystawy, obecność mondrianowskich kwadratów w jej kolekcji jest wynikiem osobistej znajomości Strzemińskiego z Mondrianem. Wraz z rzeźbiarką, Katarzyną Kobro Strzemiński założył w 1931 roku Muzeum Sztuki w Łodzi. Było to, co warto podkreślić, pierwsze muzeum sztuki nowoczesnej w Europie, a zgromadzone tam prace stały się najprawdopodobniej inspiracją dla Bohle – Szackiej do stworzenia neoplastycznej kolekcji. One, nie projekty YSL.

Nawiasem mówiąc, pierwszą projektantką, która przeniosła neoplastycyzm Mondriana do świata mody była inna Łodzianka, Leokadia Prusak (Lola Prussac), która przyczyniła się do sukcesu luksusowej marki Hermès, projektując dla niej pierwszą kolekcję dla kobiet w 1929 roku. To ona w latach 30tych umieściła charakterystyczne kwadraty i prostokąty na torebkach Hermèsa.

Bohle – Szackiej, dzięki zamiłowaniu do sztuki abstrakcyjnej udawało się unikać promowanego wówczas w Polsce socrealizmu. Jej projekty były nowoczesne i kosmopolityczne. Była pierwszą projektantką spoza żelaznej kurtyny, której kolekcje zaprezentowano w 1965 roku w Berlinie Zachodnim.

Tworzyła też grafiki, zajmowała się teorią mody, jest autorką znakomitych znaków graficznych dla polskich przedsiębiorstw i cenioną dziennikarką.

Przyszła na świat w 1927 roku w Białymstoku. Jej ojciec był z pochodzenia Niemcem, z wyboru Polakiem, który zrzekł się niemieckiego obywatelstwa i przyjął polskie po dojściu Hitlera do władzy. Matka była Polką żydowskiego pochodzenia.

Helena część wojny spędziła jako więźniarka obozu Rvensbrück i przeżyła koszmar marszu śmierci. O swoich wojennych doświadczeniach zaczęła jednak mówić dopiero pod koniec życia.

W 1968 roku przeprowadziła się wraz z mężem do Berlina, gdzie kontynuowała karierę artystyczną i wykładała teorię mody. Nigdy nie zerwała więzów z Polską. W latach 70tych i 80tych organizowała w Niemczech wystawy dla “zakazanych” polskich artystów. Działała też społecznie – w ramach projektów, których celem był dialog z młodszymi pokoleniami dzieliła się swoimi przeżyciami z czasów wojny i boleśnie zdobytą wiedzą o tym, że konflikt militarny, nacjonalizm i piętnowanie inności zawsze oznaczają tragedię.

Na wystawie w Łodzi, oprócz projektów Bohle -Szackej prezentowane są też prace artystów współczesnych, którzy czerpią inspirację, konfrontując się z jej twórczością.

Polecamy każdemu, kogo interesuje historia wzornictwa, historia mody i historia 20 wieku, jako że losy Heleny Bohle – Szackej były nią mocno naznaczone.

 Wystawa powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Miasta Łodzi i Fundacji “Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” (Stiftung Erinnerung, Verantwortung, Zukunft)