Tentoonstelling van Maria Pinińska-Bereś in het Kunstmuseum, Den Haag (8.03 – 17.08.2025)
Vanaf 8 maart 2025 toont het Kunstmuseum in Den Haag werken van de Poolse kunstenares Maria Pinińska-Bereś (1931 – 1999). Er is geen betere datum voor de opening van deze tentoonstelling dan Internationale Vrouwendag, die juist op deze dag wordt gehouden. Pinińska-Bereś is de geschiedenis van de twintigste-eeuwse kunst ingegaan als een pionier van het feminisme, een kunstenares die zich intensief bezighield met kwesties als de plaats van vrouwen in de maatschappij, de rol van kunstenaars in de kunstwereld, vrouwelijke erotiek en relaties met de natuur. Ze was haar tijd zeker ver vooruit en vanwege haar activiteiten op het gebied van performancekunst wordt ze vaak vergeleken met Marina Abramović.
Artistiek pad
Ze werd geboren in Poznań, maar haar artistieke leven was verbonden met Krakau, waar ze in 1956 afstudeerde in de beeldhouwkunst onder leiding van een van de meest vooraanstaande Poolse modernistische beeldhouwers, Xawery Dunikowski. In het begin van de jaren ‘60 verliet de kunstenares sculpturale materialen die traditioneel als edel werden beschouwd zoals steen, beton, metaal, hout of klei. Ze verving ze door gewatteerde stoffen, kussens, dekens, spons, watten en papier-maché. Van deze onconventionele, zachte materialen creëerde ze objecten die qua vorm refereerden aan het alledaagse leven, door critici vaak omschreven als ‘gedomesticeerd’. Ze gaven commentaar op de status van vrouwen in het patriarchaat, de rol van vrouwelijke kunstenaars in de kunstwereld en vormden een sterke vrouwelijke artistieke boodschap van die tijd. Bovendien waren de objecten die ze maakte licht van gewicht, zodat ze vrij en onafhankelijk konden worden verplaatst, wat een gevoel van controle, keuzevrijheid en artistieke onafhankelijkheid versterkte. Haar sculpturen zijn met de hand genaaid, gevuld, gemodelleerd en met kleur bedekt. Zij stelt: ” Ik voldoe aan de eis dat ik mijn sculpturen zelf moet kunnen dragen. Bij mijn eerdere werken, die in beton waren gegoten, was ik altijd afhankelijk van mannelijke hulp voor transport.” Tegelijkertijd koos ze roze als haar signatuurkleur. Niet toevallig wordt roze in onze beeldcultuur immers sterk geassocieerd met vrouwelijkheid.
Op de kunstmarkt
Van tijd tot tijd verschijnen werken van Pinińska j-Bereś op kunstveilingen, voornamelijk in Polen, waar ze snel kopers vinden, ook al stijgen de geveilde prijzen voortdurend. In 2020 werd een van haar installaties, getiteld Leda’s Cooking Room, voor een recordbedrag van meer dan € 45.000 verkocht.
Tentoonstelling in Den Haag
De tentoonstelling in Den Haag presenteert bijna 50 objecten. Het gaat om sculpturen, installaties, rekwisieten gerelateerd aan performancekunst, film- en fotomateriaal van performances. Er is een serie werken te zien zoals Rotundas (1960-63), Corsets (1965-67), lichtgewicht werken gemaakt van hout of papierpulp, of de beroemde Psychomebelles (1968-75) met biomorfe vormen die verwijzen naar mannelijke, vrouwelijke en androgyne seksualiteit.
Dit is de eerste monografische tentoonstelling van Maria Pinińska-Bereś in Nederland, hoewel sommige van haar werken al in 1979 te zien waren als onderdeel van de groepstentoonstelling Feminist Art International, ook in het Kunstmuseum. De tentoonstelling van dit jaar is te zien tot 17 augustus 2025.
Monika Gimblett
